In 2011 begon Frans van Zaalen met het rapen van zwerfafval. Hij stoorde zich aan de troep op straat en zette zich in om dit tegen te gaan. Hij stond daarmee aan de wieg van Opgeruimd Leusden, dat later met een aantal gelijkgestemden zou worden opgericht.

Hoewel Frans inmiddels niet meer in Leusden maar in Scherpenzeel woont, is hij nog steeds actief bij Opgeruimd Leusden. Judith van der Geest van Opgeruimd Leusden zocht Frans thuis op.

“Voor mij is het een win-winsituatie, wandelen en afvalrapen in één. Veel mensen ergeren zich aan zwerfafval, ik benader het anders. Opruimen is voor mij een prettige motivatie om te gaan wandelen en ik word vrolijk van een opgeruimde omgeving” aldus Frans. “Als je in je eigen omgeving begint met afvalrapen kom je erachter dat het verslavend is. Je begint met een uurtje en dan zie je verderop nog wat liggen en ga je nog even langer door. Afval valt op” geeft hij aan. “Het is vaak afwijkend van kleur of het schittert.”

Frans richt zich tegenwoordig vooral op het buitengebied. Zijn liefde voor paarden en paardrijden bracht hem naar Scherpenzeel, waar hij prachtig woont te midden van de weilanden met paarden. Het stoorde hem dat er langs de provinciale weg in de berm zoveel afval lag. Piepschuim is zijn grootste bron van ergernis.

“Wanneer ik onderweg piepschuim zie liggen, stop ik er speciaal voor en neem het mee. Piepschuim is funest voor de natuur en vormt een acuut gevaar voor dieren”

Frans heeft thuis ter demonstratie een blok piepschuim liggen van 10x10x10 cm. “In dit blok alleen al zitten meer dan 10.000 bolletjes piepschuim” zo legt hij uit: “Als dit in het milieu terecht komt valt het uiteen in kleine bolletjes. Dieren zien het voor voedsel aan en als het in het water komt eten vissen het op. Zo vormt het uiteindelijk ook voor de mens een gevaar. Dit spul vergaat niet, hoelang het er ook ligt.”

Op zich vindt Frans piepschuim een fantastisch materiaal. Het is licht, het isoleert en het beschermt. Het is dus heel bruikbaar als verpakkingsmateriaal of in de bouw. Het mag alleen niet in de natuur terecht komen. Frans pleit voor een verplichting om piepschuim apart in te zamelen zodat het gerecycled kan worden. En om verplicht een net over aanhangwagens en hun vracht te moeten spannen als ze piepschuim vervoeren, zodat het niet kan wegwaaien.

Bij bouwterreinen ziet hij vaak platen piepschuim liggen en hij roept aannemers dan ook op om die beter vast te leggen of te verwijderen. “Wanneer er een storm opsteekt, dan is piepschuim het eerste wat gaat rondvliegen”.

Onvermoeibaar is hij in deze strijd. Frans ergert zich aan het feit dat niemand verantwoordelijkheid neemt. Hij belt met gemeentes over het wegwaaiende piepschuim op de bouwplaatsen binnen de gemeentegrenzen, met Rijkswaterstaat over grote stukken piepschuim die hij langs de provinciale weg vindt. “Ze schepen je af in de hoop dat je niet meer terugbelt” aldus Frans. “maar zo zit ik dus niet in elkaar”.

In Augustus deed Frans mee aan de Plandeldag in Utrecht. Waar hij in gesprek raakte met de Zwerfinator. Deze Dirk Groot raapt niet alleen dagelijks zwerfafval, hij registreert wat hij vindt en verbindt daar conclusies en acties aan. Zo heeft hij de producent van AntaFlu herhaaldelijk verantwoordelijk gesteld voor de vele plastic folietjes die er in de natuur belandden. Met als gevolg dat AntaFlu nu in papier verpakt wordt. “Zo zie je maar dat aanhoudend dingen aan de kaak stellen effect heeft,” concludeert Frans.

Zijn hoop voor de toekomst is gevestigd op de basisschoolgeneratie. “Wanneer je kinderen op de basisschool enthousiast maakt door afval rapen bijvoorbeeld schatzoeken te noemen. Kinderen zijn zich vaak bewust van het milieu en de klimaatproblematiek en spreken hun ouders hierop aan.”

Ook kan het gebruik van de Helemaal Groen app helpen. HelemaalGroen stimuleert individuele burgers om zwerfafval op te ruimen en maakt hun inzet zichtbaar op een kaart. Activeer de app wanneer je begint met een rondje afval rapen. De afgelegde route wordt als een groen lijntje zichtbaar op de kaart. Na een maand, indien niet ververst, verkleurt het lijntje oranje, en twee maanden later is het bruin. Na opnieuw lopen van dezelfde route kleurt die weer groen. Door de huidige vrijwilligers begint de kaart van Nederland steeds groener te kleuren. Het is stimulerend om de eigen route te kunnen zien, maar ook die van deelnemers uit de eigen omgeving en de rest van het land. Zo heb je niet het gevoel dat je in je eentje het verschil probeert te maken.

Vermeldenswaardig is nog dat Van Zaalen na ongevallen de volgende dag ter plaatse kijkt of er nog resten van bijvoorbeeld auto-onderdelen liggen in de berm. “Hulpdiensten lukt het meestal niet om de kleine delen op te ruimen. Begrijpelijk, maar daardoor blijft er glas en kunststof achter. Ik ruim dat dan op.”

Hij beëindigt dit interview met een oproep aan eenieder: “Gooi je afval niet in de natuur en breng je piepschuim naar het milieu station. Het kan gerecycled worden als het maar apart wordt ingezameld. Je kunt het gratis inleveren op de milieustraat. Zie je piepschuim liggen, raap het op en breng het weg. Voor grote stukken kan je de gemeente bellen”.

Een inspirerend verhaal! De wereld heeft mensen als Frans nodig om bewustzijn en verandering te bewerkstelligen.